Η πρόταση αυτή υποβλήθηκε στον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης, Κωστή Χατζηδάκη, καθώς η εισηγμένη εταιρεία προσπαθεί να συμβάλει στην αντιμετώπιση του μεγάλου υδατικού προβλήματος του νομού, παρ’ ότι ακόμη δεν έχει καν ανακοινωθεί η μεταβίβαση στην ΕΥΑΘ ΑΕ των αρμοδιοτήτων των ΔΕΥΑ της ΠΕΧ, άρα και η διαχείριση των υποδομών και των υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης στη Χαλκιδική.
Μετά την κήρυξη σε άγονο (Σεπτέμβριος 2023) του διαγωνισμού του ΥΠΥΜΕ για την κατασκευή -με ΣΔΙΤ- φράγματος στον Χαβρία ποταμό, και αφού προηγουμένως είχαν δοθεί τέσσερις παρατάσεις για την υποβολή δεσμευτικών προσφορών, ο τοπικός πληθυσμός και όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς (Δήμοι και Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας) αναμένουν τη λύση που τελικά θα επιλεγεί από την κυβέρνηση.
Η πρόταση της ΕΥΑΘ ΑΕ περιλαμβάνει γενικές και ειδικές παρεμβάσεις, ώστε να επιτυγχάνεται ασφάλεια ύδρευσης για πληθυσμό από 300.000 έως 1.000.000 κατοίκους, αλλά και σταθεροποίηση των υδροφορέων για να αντιμετωπιστεί η υφαλμύρωση των υδάτων (σ.σ. λόγω των γεωτρήσεων σε μεγάλο βάθος).
Κάποια από τα έργα που συμπεριλαμβάνονται στην πρόταση είναι μεγαλύτερου προϋπολογισμού, όπως η προτεινόμενη μονάδα αφαλάτωσης στη Σιθωνία, έργο ύψους 70-80 εκατ. ευρώ, ενώ άλλα είναι μικρότερου κόστους, όπως τα μικρά φράγματα για τα όμβρια.
Να σημειωθεί ότι η εγκατάσταση μονάδων αφαλάτωσης στη Χαλκιδική έχει συζητηθεί επανειλημμένα στο παρελθόν. Το 2015 είχε εξεταστεί η δημιουργία δύο μονάδων: μία στον Δήμο Κασσάνδρας και μία στον Δήμο Νέας Προποντίδας. Το 2020 μονάδα αφαλάτωσης ήθελε να εγκαταστήσει και ο Δήμος Σιθωνίας, οι υποδομές του οποίου αγωνίζονται να καλύψουν τις ανάγκες του εκρηκτικά αναπτυσσόμενου παραθαλάσσιου οικισμού της Νικήτης.
Η ΕΥΑΘ ΑΕ εισηγείται την εγκατάσταση μιας μονάδας αφαλάτωσης στην περιοχή των μεταλλείων στη Γερακινή, δυναμικότητας 60.000-70.000 κ.μ., δηλαδή αντίστοιχης δυναμικότητας της ΕΕΝ του Χαβρία (Α’ Φάση). Η μονάδα αφαλάτωσης με αντλησιοταμίευση θα καλύπτει τις αυξημένες ανάγκες της Χαλκιδικής στην περίοδο του καλοκαιριού, μειώνοντας μάλιστα την ανάγκη για πρόσθετη ενέργεια για την άντληση νερού.
Επίσης, η πρόταση εισηγείται την κατασκευή μιας μικρότερης μονάδας αφαλάτωσης, στην περιοχή της Νέας Ποτίδαιας, στο ενδιάμεσο των Δήμων Νέας Προποντίδας και Κασσάνδρας. Οι μονάδες αφαλάτωσης δεν θα λειτουργούν 12 μήνες τον χρόνο, αλλά κατά τους 3-4 μήνες που υπάρχουν αυξημένες υδατικές ανάγκες.
Επιπλέον, προτείνεται η κατασκευή μικρών φραγμάτων ομβρίων, π.χ. στα ρέματα της Κασσάνδρας και της Σιθωνίας, προκειμένου το νερό της βροχής να αξιοποιείται για την άρδευση των καλλιεργειών (ελαιώνες, δενδρώδεις καλλιέργειες, όπως βερικοκιές και φιστικιές, αλλά και κηπευτικά).
Αναβάθμιση των βιολογικών καθαρισμών στη Χαλκιδική
Σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο της ΕΥΑΘ ΑΕ, Άνθιμο Αμανατίδη, υπάρχουν και έργα επείγοντος χαρακτήρα, όπως η αναβάθμιση των Βιολογικών Καθαρισμών σε Πευκοχώρι και Νικήτη και δευτερευόντως στα Νέα Μουδανιά.
Καθυστερήσεις 30 χρόνων
Για την ιστορία του πράγματος, να πούμε ότι η κατασκευή Φράγματος στον Χαβρία άρχισε να συζητείται πριν από 2007, επειδή οι υδατικές ανάγκες της τουριστικής και αγροτικής Χαλκιδικής δεν μπορούσαν, ακόμη από τότε, να καλυφθούν. Μάλιστα, λόγω της υπεράντλησης και υφαλμύρωσης των υπογείων υδάτων, είχαν απαγορευτεί νέες γεωτρήσεις στη Νέα Προποντίδα.
Όμως το ζήτημα της εξασφάλισης ικανών υδατικών πόρων για τη Χαλκιδική, στην πραγματικότητα, είναι ακόμη παλαιότερο. Το 1995, δηλαδή πριν από 30 χρόνια, καθηγητές του Εργαστηρίου Γενικής και Γεωργικής Υδραυλικής της Γεωπονικής Σχολής του ΑΠΘ, σε συνεργασία με το ΕΘΙΑΓΕ και υπό τη σκέπη του τότε υπουργείου Εθνικής Οικονομίας, είχαν εκπονήσει μελέτη για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Εκείνη η μελέτη, μεταξύ άλλων, προέβλεπε κατασκευή φραγμάτων στον Χαβρία, αλλά και στον Ολύνθιο, ενώ στο τέλος της δεκαετίας του 1990 είχε προταθεί και η δημιουργία υδατοταμιευτήρα στη θέση Πετρένια.
Το Φράγμα στον Χαβρία αρχικά επρόκειτο να γίνει σαν δημόσιο έργο. Αν δεν κάνουμε λάθος, οι περιβαλλοντικοί όροι είχαν εγκριθεί ακόμη από το 2012 και έμενε η ένταξη του έργου στο ΕΣΠΑ και, ακολούθως, η δημοπράτησή του. Ωστόσο, η διαδικασία πάγωσε και τελικώς, το 2018, αποφασίστηκε (σ.σ. Χρ. Σπίρτζης και Στ. Πιτσιόρλας υπουργοί στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ) να κατασκευαστεί με ΣΔΙΤ, με τη δαπάνη κατασκευής, συντήρησης και λειτουργίας να καλύπτεται από το Δημόσιο με πληρωμές διαθεσιμότητας.
Τελικώς, έπειτα από τρία χρόνια αναμονής, η κυβέρνηση Μητσοτάκη προκήρυξε τον διαγωνισμό για τον Χαβρία στις 25/6/2020. Στον διαγωνισμό μετείχαν τρεις διεκδικητές, οι οποίοι όμως δεν κατέθεσαν δεσμευτικές προσφορές, γιατί εκτίμησαν πως το έργο ήταν υποκοστολογημένο και βασιζόταν στα δεδομένα μιας ξεπερασμένης υδρολογικής μελέτης, που δεν συνυπολόγιζε τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, κάτι σημαντικό, καθώς ο ανάδοχος θα αναλάμβανε τη λειτουργία για 27 χρόνια.
Φράγμα Χαβρία, έργα Α’ Φάσης
Σημειώνεται ότι ο διαγωνισμός, που τελικά κρίθηκε άγονος, προέβλεπε:
- Κατασκευή φράγματος και συνοδών τεχνικών έργων για τη μεταφορά του νερού στην Εγκατάσταση Επεξεργασίας, δυναμικότητας 55.000 κ.μ./ημέρα (με δυνατότητα επέκτασης στα 165.000 κ.μ./ημέρα, σε επόμενες φάσεις).
- Κατασκευή εξωτερικών δικτύων, συνολικού μήκους 62 χλμ., δεξαμενών και αντλιοστασίων.
Με το έργο αυτό θα καλυπτόταν το 33% των υδατικών αναγκών της Χαλκιδικής (Δ.Ε. Πολυγύρου και Ορμύλιας, Κασσάνδρας και Παλλήνης, Σιθωνίας και Τορώνης, καθώς και Δ.Κ. Αγ. Μάμαντα και Νέας Ποτίδαιας και η Τ.Κ. Πυργαδικίων).
Σημειώνεται ότι το κόστος κατασκευής των έργων του Χαβρία ήταν 85,4 εκατ. προ ΦΠΑ, ενώ επιπλέον 80 εκατ. ευρω και παραπάνω είχαν προβλεφθεί για συντήρηση και λειτουργία σε βάθος 27 ετών -δηλαδή συνολικά περί τα 167 εκατ. ευρώ προ τριετίας, όταν ακόμη βρισκόταν σε εξέλιξη ο διαγωνισμός, ενώ το κόστος κατασκευής, συντήρησης και λειτουργίας είχε εκτιμηθεί κατ’ ελάχιστον στα 185 εκατ. ευρώ και ένα εύλογο κέρδος για τον ανάδοχο ανέβαζε τον λογαριασμό οπωσδήποτε αρκετά πάνω από τα 200 εκατ. ευρώ.
Ο ανάδοχος θα αναλάμβανε το έργο με 30ετή σύμβαση, περίοδο από την οποία τα τρία πρώτα χρόνια θα αφορούσαν την κατασκευή του φράγματος και των συνοδών τεχνικών έργων.
